Wednesday, October 7, 2009

Robab Moheb

_______________




رباب محب
_____

Born on the 7th of October 1953, -Robab Moheb, Iranian Poet ,Writer



در شهر اهوازبه دنیا آمدم و تا سن پنج سالگی اونجا زندگی کردم بعدش به دنبال پدری که کارمند راه آهن بود از شهری به شهر ی رفتم تا شدم یک دختر بزرگ و از خانه ی پدری نقل مکان کردم به خوابگاه دانشجویان.به هر تقدیر تاریخم اینطوری است:هفتم اکتبر 1953 برابر با 15 مهر ماه هزارو سیصد وسی و دو. ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه ه ههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههه
______________

Thursday, October 1, 2009

R E N D A N - October 2009

___________


The Pazyryk Carpet, the oldest known surviving carpet in the world, 5th century BC.
_________________

ر ن د آ ن


اکتبر 2009


IRAN -Claude Lelouch

____


زیباهو کرباسی * رضا مقصدی * لیلا کسری * عباس صفاری * آزیتا قهرمان * بیژن باران * مینو نصرت * رضا قاسمی * معصومه ضیائی * فرامرز سلیمانی * فیروزه میزانی * هرمز علی پور* سیروس رادمنش *منصور خاکسار* فریبا صدیقیم * مجید نفیسی * آذر کیانی * نصرت الله مسعودی * جهانگیر صداقت فر * بهاره رضایی * حسین جوان * شهلا بهاردوست * علیرضا زرین * لیلا نوری نایینی * فریاد ناصری * آزاده دواچی * مسعود عطائی * زاهد بارخدا * سرور جوان * حسین طوافّی * سهیل نصرتی * كروب رضايي * یاشار احد صارمی *ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه

Samuel Beckett

____________


Photo: John Haynes
________________________

بهروز شیدا


سرطان زمان
________________

ساموئل بکت از مرگ چه می گوید



ساموئل بکت در جستار" پروست" 7 زمان را سرطان می خواند؛ یکی سرطان که رد پایش جز خاطره و عادت نیست. زمان بی آنکه بدانیم ما را فرسوده می کند؛ بی آنکه بخواهیم ما را می کُشد. ما محکوم زمانیم؛ چه گناه بزرگ را مرتکب شده ایم : زاده شده ایم. کفاره ی این گناه تحمل رنجِ زیستن است؛ عادت شاید دوای این رنج . عادت ما را در برابر کسالتِ زنده گی مصون می کند؛ در برابر خطر نیز. عادت سازشی ست میان ما و جهان؛ سازش سگ با استفراغش . زنده گی عادت است؛ خاطره ، رنجی که در حافظه ثبت می شود. 8ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه

خرداد 1378
___________

نظر خواننده گان ( دو نظر )ه


شعری از ساموئل بکت


به این فکر کن
روزی این
یک روزِ زیبا
فکرش را بکن
تنها یک روز دیگر
یک روز زیبا این
تمام می شود
فکر کن
9 ه




شعری دیگر از ساموئل بکت



گام به گام
هیچ کجا
تنها هیچ کس
می داند چگونه
گام های کوتاه
هیچ کجا
لجوجانه
10ه





________________

7. Proust
ه 8 - آلوارز ، آ. ( 1374)،بکت ، ترجمه ی مراد فرهاد پور ، تهران ، صص 37 - 36 ه

9. Beckett, Samuel. (2001), Dikter, tolkning och komentarer av Magnus Hedlund,Stockholm,sid. 83
10. Ibid.,sid,98


_____

Claude LeLouch

___________






ایران

کلود لیلوش

Iran (1971)
Claude LeLouch (b. 1937)

Audio/Visual: sound, color
Music: Francis Lai
18 Minutes

This film is best understood after watching Albert Lamorisse's Baadeh Sabah, an ostentatious propaganda film of the same commission that was originally rejected for it's inadequate portrayal of Iran's nouveau-modernism (urban youth, industrial marvels) and it's overly-lyrical style. In LeLouche's rendition, there are no such inadequacies. The focus is on culture - heritage, modernity and (what soon would be named) Westernization. Past and present meet - veils and miniskirts, camels and helicopters, remains of ancient Persia, the highlights of Islamic art, caviar and the oil fields and gas pumps. The Shah looks good in white turtlenecks and Farah Diba is seen in the Farah Diba hairstyle. This charming couple didn't copy Europan royalty, rather appeared as an Eastern equivalent to Mr. and Mrs. John F. Kennedy - Pax Americana had succeeded Rule Britannia. The Pahlavi dynasty was a young one, but here the Shah is depicted as the modern link in an old tradition. Many emperors have used this trick to establish a dynasty, or at least their own position. By this time the picture of Iran was changing. There was more talk of political refugees than of hairstyles. Some years passed. Came the the Islamic revolution, and Westernization was banned. Very soon it was about good or evil, black or white. This film has the quality of being both entertaining and evoking the big question of our time.

_______________

Ali Reza Zarrin

__________________


Photo by Sam Zarrin
_______________
علیرضا زرین


____

Partow Nooriala

____________


Anselm Kiefer - Book With Wings
__________________

پرتو نوری علا


آزادی

تملک،ه
سنگ را ستایش می کند
آزادی، پرواز را.
ه
لحظه ای توقف
خیال ِ پرنده را آشفت
و سادگی ی خواب ها را
زوایای تیز ِ غیبت ات.
ه

خوشبخت، تقویمی
که همه ی روزان اش
سالروز ِ آمدن توست
و هوشمند، پرنده ای
که با نام ِ تو پرواز می کند.ه


______________

ALI REZA SEYFEDDINI

____________________


علیر ضا سیف الدینی
___________________

لاه سیز لاه لی لارین ه ه ه ه ه ه ه ه



بیز اوزاناقلی قالمیشیق بو آللاه سیز ائوده

بیری آجیندان سورونور
بیری سوروندوغوندان آجالیر
بیری جهلی نین اوجالیغیندان اَگیلیر
بیری حرصلی حرصلی باخماقدان قیزاریر

هامی گوجسوزلوق لشکری نین عسکرلری دیرلر
و بو آللاه سیز ائوه ه ه آللاه لی لارین تحفه سی دیر


_________________

Edgar A. Poe

_______________


کفن و دفن ادگار آلن پو!ه

Burying Mr. Poe
______________



_____

Edgar A. Poe, local author and poet of much renown, was laid to rest at Westminster Hall yesterday inside a simple redwood coffin, after a grand theatrical and oratorical send-off to usher him, as he once wrote, "into the region of shadows."

Of course the true Poe remained buried beneath the monument on the northwest corner of the church grounds in Southwest Baltimore, near where his body was placed hastily in a family plot soon after his death on Oct. 7, 1849.

But yesterday the spirit of Edgar Allan Poe's death was revived, so that the great poet could receive the eulogy that eluded him in the days following his demise.

Hundreds ogled along a closed block of Fayette Street as a horse-drawn undertaker's carriage delivered Poe's casket to the creaking doors of Westminster Hall. Some wore top hats and tails; others their "Evermore!" T-shirts.

As bagpipers played "Amazing Grace," pallbearers in black armbands wheeled Poe's body - a rendition of it, in truth - into the former church's interior, where a succession of actors and speakers, some posing as Poe's contemporaries, began a celebration of the life of a man whose life was so often a celebration of death.

"Welcome to this sad occasion," began Poe House curator Jeff Jerome.

Billed as a proper reburial of Poe, the funeral was part of a series of events commemorating the bicentennial of Poe's birth, in 1809. With the sale of 700 tickets to two funeral performances yesterday, the celebrations have attracted several thousand people, Jerome said.

People milling about the Westminster yard, some in widow's veils or other funereal garb, said they had come because they are fans of Poe's famously macabre body of work, and of the genre he pioneered.

"He was a brave trailblazer," said writer and actor Michael N. Langford, who arrived from his home in Atlanta in top hat and cravat. "He wrote the first science fiction stories, the first real American horror stories, he created the detective genre - he was like a fountainhead of American literature."

Poe's colleagues and acquaintances, as portrayed by actors inside, sounded similar praise, as when fellow author George Lippard declared Poe "a man of genius, character, and a true friend."

Even the unrepentant critic Rev. Rufus Griswold took the lectern, although to a chorus of hisses.

He defined Poe "more remarkable as a dissector of sentences than as a commenter on ideas," and was quickly invited to be finished by actor John Astin, who presided over the event.

Though already a distinguished writer at the time of his death, Poe died unexpectedly and largely destitute, and his original funeral is said to have been attended by only a handful. His death was announced on page 2 of The Sun on Oct. 8, 1849, meriting just one paragraph.

"This announcement, coming so sudden and unexpected, will cause poignant regret among all who admire genius, and have sympathy for the frailties too often attending it," The Sun wrote.

Poe's stature had improved by the centennial of his birth, when the newspaper hailed him as "the greatest writer who ever called Baltimore his home, and probably the greatest writer America has yet produced."

Yesterday, again, he seemed to get his due.

"I think Edgar Allan Poe would have been bemused by it, shocked by it," Langford said. "But I think it was what he deserved."

Poe, of course, was unavailable for comment - though he once warned in his writings that he was prone to catalepsy, and thus to the possibility of a tragic burial preceding his death.

Thankfully, if such a fate did transpire, we have Poe himself to describe the state:

"The unendurable oppression of the lungs, the stifling fumes from the damp earth, the clinging of the death garments, the rigid embrace of the narrow house, the blackness of the absolute night, the silence like a sea that overwhelms, the unseen but palpable presence of the Conqueror Worm. …

"These things, I say, carry into the heart … a degree of appalling and intolerable horror from which the most daring imagination must recoil."
_____________


GooGoosh

______________



رضا فرخ فال
__________________

گوگوش به عنوان يک متن






ه...‌جوانی دگری بايد.

ه- م. ع. سپانلو



گاهی اين اتفاق می افتد که خواننده ای در متن يک فرهنگ مشخص ، تبديل به يک "چهره" می شود. مثل همه آدمهای خوب ديگر، خواننده های خوب هم هميشه بوده اند، هميشه هستند۰ اما در هر زمانه ای فقط يک خواننده هست ، يک هنرپيشه هست ، يک سياستمدار هست و حتی يک ورزشکار هست که چهره می شود. پشت اين چهره ها چه معنايی نهفته است؟ چه معناهايی دست به دست می گردد؟ چه خواستهايی با هم تلاقی پيدا کرده اند؟ ممکن است به ضرب تبليغات رسانه ای چهره ای ساخت، يا ْحتی مشابه چهره ای را ساخت، اما مهم اين است که بر بشره يک چهره مردم چه خطوطی را مي خوانند. وقتی که مردم به عنوان گيرندگان پيامی که در يک چهره هست، خطوط خودشان را انتخاب کردند و به دلخواه خودشان آن را خواندند، ديگر احدی جلودار گسترش نفوذ اين چهره نيست. اين نفوذ حتی در زمان ادامه پيدا می کند( قمر در فرهنگ خودمان، ام کلثوم مثلآ در فرهنگ معاصر عرب) و حتی خطوط و حدود مکان را هم در می نوردد.ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه


در اين که گوگوش يک چهره است حرفی نيست. اما اين چهره را، خطوط نگاشته شده بر اين چهره را چگونه خوانده اند؟ چگونه آنها را می خوانيم ؟ ما در اينجا با يک متن روبرو هستيم. هر چهره ای از اين دست ، ويا به تعبير رولان بارت، هر اسطوره ای از اين نوع، يک متن است، يک وجه دلالت است. بيش از آن که فقط يک نشانه باشد، يک نشانه‌گراست. اين از توجيه تئوريک مسئله. اما به معنای معمول کلمه هم ما با يک متن سروکار داريم: متن آگهی کنسرتی از گوگوش با دو شعار کلامی و تصويری از اين خواننده. پس گوگوش به عنوان موضوع اين مقاله يک متن است.
ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه



ما در اينجا، در واقع، متنی را باز خوانی می کنيم. در پوستر تبليغاتی رنگها به حد اقل، به دو رنگ اصلی سياه و سفيد تقليل يافته اند و فقط گل سرخی بر يقه کت راه راه اين خواننده صلابت دو رنگ اصلی را به هم ريخته است. سوای بارهای معنايی گل سرخ، اين پيام کلامی آگهی است که ما را در يک محور "همزمانی" با گوگوش قرار می دهد. دو سطر اين پيام را از متن آگهی حذف کنيد، آنچه می ماند فقط يک خاطره است. گوگوش به عنوان يک متن در اينجا رويکرد تازه ای را به مقوله فرهنگ
ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه
popular
ه(فرهنگ پاپ)[1] ايرانی می طلبد. به همين دليل است که می گویيم خواندن ما از اين متن در واقع يک دوباره خواندن است. با اين رويکرد تازه، در اين باز خواندن، موسيقی گوگوش به عنوان نمونه ای از موسيقی پاپ عرصه ای از هويت است. هويت ايرانی ما فقط در شعر حافظ و بوف کور هدايت نيست که باز نموده می شود. اين تعريف شرمگينانه ای از هويت فرهنگی ماست. هويت کنونی ما در حضور و شکفتگی و آشکارگی يک صدا در زمانه ای و در غياب و خاموشی همان صدا در زمانه ای ديگر هم خود را باز می نمايد .ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه
ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه

در تکه ای ازپيام کلامی اين آگهی می خوانيم که "گوگوش فقط از گذشته نمی خواند"! تصوير گوگوش آيا قرينه ای برای همين پيام است؟ اين اولين عکس اوست که بعد از دو دهه به چاپ رسيده است. در تحليل نشانه شناختی يک متن تبليغاتی هميشه بايد ضعف و قوت تخيل و اجرای طراح را در نظر گرفت. قدر مسلم اينکه، زيبايی چهره گوگوش هيچوقت از آن مقوله ای نبوده است که به قول معروف از آن بتوان استفاده ابزاری کرد. به زيبايی او خواهيم پرداخت. اما اين ژست ساده و محکم با اين گل سرخ در اين عکس از آن کسی بايد باشد که حتما می داند چه کار سختی را بر عهده گرفته است :
ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه


روياهای زمانه ای را به زمانه ای ديگر بردن!...ه


لب مطلب اين آگهی در قالب يک شعار کلامی ديگر آمده است: "بيست سال يک عمر است"! اين جمله به لحاظ دستوری يک جمله کامل است. اما در اين باز خواندن ما به عنوان يک گفتمان چيزی کم دارد، چيزهايی از پس و پيش آن حذف شده است؛ افتاده است. همين جمله را پيش روی يک خواننده مثلاًکانادايی بگذاريد. چه معنايی از آن می گيرد؟ تقريبا هيچ. حتی شايد این جمله بخصوص در متن آگهی معنايی مخل را القا کند (سالخوردگی). بياد بياوريم که در دنيای موسيقی پاپ در هر کجای دنيا همه چيز روزآمد است. همه چيز در "اکنون" می‌گذرد. اما برای ما که در متن يک فرهنگ خاص زيسته ايم اين جمله بخشی از يک زنجيره کلامی است، و به همين دليل که ناقص است تاريخی را در خود دارد. اين جمله از ما می‌خواهد که حلقه های افتاده زنجيره را خودمان پيدا کنيم. چرا بيست سال؟ نه کمتر و نه بيشتر؟ برای يافتن پاسخی برای اين سوال حتی می توان به شايعه پناه برد(گوگوش هميشه موضوع شايعات و ولنگاری‌های زبانی بوده است). بيست سال در اين متن فقط يک عمر نيست، يک تاريخ است. بيست سال سکوت بر يک "صدا" چگونه گذشته است؟ تاريخيت اين جمله جز مفهومی از همين "سکوت" نيست. اما می دانيم که معانی گريزپا هستند. خواندن و باز خواندن اين سکوت، اين تاريخيت، در قالب يک جمله تقريبا کاری بی انتهاست. به همين دليل صفت "پرمعنا" برای اين متن، کل گوگوش به عنوان يک متن، کافی نيست. می توانيم مثلا بگوييم که اين سکوتی است که با قدرت تحميل شده و به زيبايی تحمل شده است. اما اين هم کافی نيست.
ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه



2


 پرنده ای هست در يکی از سواحل شرقی آفريقا (اگر درست به ياد آورده باشم)، گونه ای قناری که به خوشخوانی و نغمه سرايی معروف است. بخصوص نوع غير اهلی اين پرنده خواستاران زيادی دارد. شکارچيان محلی به جنگل ها و بيشه ها می روند و نوع وحشی اين قناری را می گيرند و در قفس می کنند. اما پيش از آن که پرنده نگونبخت را به قفس بيندازند چشمهايش را از کاسه در می آورند، چرا که اين پرنده بخصوص وقتی کور شده باشد صدايی بس دلکش تر و زيباتر دارد. يکريز و يک بند می خواند... می دانيم که وقتی پرنده ای آواز ميخواند با ترنم صدای خود در فضا حدود و ثغور "تعلق" خود را در مکان برای ديگر همنوعان تعيين مي‌کند. می توان فرض کرد که اين قناری مورد نظر ما در حالت بينايی حوزه تعلق خود را می بيند. آن را به صورت دريافتی از شاخ و برگ درختان، گل و آسمان می بيند که به هر حال دريافتی است محدود. اما در ظلمت محض، در نابينايی، اين حوزه تعلق ناگهان نامحدود و نامتعين می شود. اين حوزه تعلق ديگر حوزه ناملموس و بی کرانه يک آرزوست، دامنه ای بس فراخ تر و گسترده تر پيدا کرده است. به همين دليل است که پرنده يکريز و بی وقفه می خواند.
ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه


پرنده آزاری، درآوردن چشم پرنده در فرهنگ خودمان به عنوان يک نوع رفتار بی پيشينه نيست. گلشيری در رمان شازده احتجاب نمونه ای از اين رفتار را در قالب استعاره ای باز سازی کرده است: "وقتی که چشم گنجشکی را در می آورند تا کجا می تواند پرواز کند؟..." اين استعاره شالوده ای تاريخی دارد. گلشيری بارها و بارها تنها نسخه خاطرات شازده ظل السلطان را در کتابخانه شهرداری اصفهان برای نوشتن رمانش خوانده بود، اما روايت در آوردن چشم گنجشک (تفريح مورد علاقه شازده در کودکی) را به گونه ای اتفاقی در اقوال منسوب به مظفرالدين شاه درباره ظل السلطان پيدا کرد. برای توصيف درنده خويی شازده همين جمله از زبان برادر او کافی بود: "خوب شد که اين پدرسوخته شاه نشد، ما خودمان شاهد بوديم که در بچگی چطور چشم گنجشک ها را از حدقه در می آورد و آنها را پرواز می داد..." اين طبيعت پرنده است که پرواز کند. طبيعت نوعی از پرنده (قناری) است که بخواند. وقتی چشم پرنده ای را در می آورند تا کجا می تواند پرواز کند؟ وقتی تارهای صوتی پرنده ای را قطع می کنند، پرنده چگونه خواهد خواند؟ صدا تکه ای از تن است، ادامه تن است در فضا. کلمات را می شود نوشت و موقتا در کشو ميز گذاشت. رنگها را می شود روی بوم کشيد و تابلو را در کنج و پسله ای تا اطلاع ثانوی پنهان کرد. در هر دو حالت کلمات و رنگها به هستی خود جدا از تن ادامه می دهند. اما صدا در "آنيت"خود است که هست می شود؛ آواز فقط در بی واسطگی است که صورت می بندد. وقتی صدايی را، ترانه ای را بر دهانی جراحی کرديد (تعبير شاملو)، تمامی يک تن را مجروح کرده ايد؛ و با مجروح کردن يک تن، يک فرهنگ را مجروح کرده ايد.
ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه





۳


گوگوش را به عنوان يک متن بايد در متن يا متن های ديگری خواند. خواندن اين متن در متن های ديگر، در متن هايی متداخل، تجديد نظری را در پاره ای تعاريف ايجاب می کند. تصوير او در ميانسالگی در متن آگهی تصوير يک خواننده است و بلافاصله همين تصوير روايتی از يک فرهنگ مقهور شده است. اين تصوير با گذشته اش در "اکنون" از ما چنين بازخوانی را می طلبد. در اينجا مفهومی از يک "زنانگی" با مفهومی از يک فرهنگ به هم گره خورده است و حرکت ذهن ما با عبور از لايه های تاريخی (يادآوری زمانه ها) هر بار در خواندن اين متن به همين گره خوردگی، به همين تلاقی می رسد. گوگوش از اين منظر مفهومی از "زنانگی" در متن تجدد (مدرنيته) به عنوان يک فرهنگ است و هم برآيندی از همان فرهنگ به صورت نوعی موسيقی که تا پيش از تجدد (مدرنيته) در ايران سابقه نداشته است: موسيقی پاپ. از اين لحاظ، موسيقی او عرصه ای از هويت مدرن ايرانی است، همچنانکه بوف کور، همچنانکه شعرهای فروغ ... اين هويت به صورت يک "خواست"، يک "اشتياق"، خود را در اين موسيقی ايفاد می کند. اين هويت، بر خلاف تعاريف معتاد و معمول، نه "اصيل" است و نه "همگون"، نه "يکپارچه" و نه حتی "پايدار". اين هويت مثل يک گلدان عتيقه نيست که همواره بايد بر رف طاقچه ای گذاشت و هر از گاهی از آن غبارروبی کرد. اين هويت بيشتر شبيه به آن کوزه های خيامی است که مدام ساخته و شکسته می شودتا باز ساخته شود. مدام در حال شدن است و به عنوان معنايی از "خود"، خود به خود پديد نمی آيد، بلکه در نسبت با و در رويارويی با "ديگری" است که ساخته می شود.
ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه


با اينکه موسيقی پاپ در زندگی روزانه ما پيش از انقلاب جريانی زنده وپرطرفدار بود، اما ذهنيتی آن را در وجهه غالبش به عنوان پديده‌ای تقليدی، سطحی، نفسانی، مصرفی و نااصل قلمداد می‌کرد. آن را در برابر مقوله ديگری از موسيقی می‌گذاشت که اصيل، روحانی، پرعمق و جاودان بود. در اين مقوله‌بندی، در اين دوگانه‌انگاری که در اساس مبتنی بر رجحان "روح" بر"تن" است، موسيقی پاپ به عنوان عرصه‌ای از بيان تن البته که پديده‌ای نازل و مردود به شمار‌می‌رفت. جالب اينکه، اين ذهنيت دوگانه‌انگار با رجحان "گذشته" بر "حال"، سنت و اصالتی را برای نوعی خاص از موسيقی در نظر می‌گرفت که عمر آن به زحمت به سد و پنجاه سال می‌رسد. اوج هنر اين موسيقی اصيل آن بوده است که انگشت را درست جای انگشت ميرزا عبدالله بگذارد، نه يک پرده پيش و نه يک پرده پس!.. ما نمی‌دانيم و هيچ سندی در دست نيست که بدانيم، برای مثال، شوری که رودکی در آن بوی جوی موليان را نواخت و خواند چگونه شوری بوده‌است. آيا همان شوری بوده است که امروز می خوانند و می‌نوازند؟ ما نمی دانيم قول و غزل حافظ دقيقا به چه نوع موسيقی بر می‌گردد. آيا مثلا چيزی از جنس قوالی در شبه‌قاره هند بوده‌است يا همين موسيقی قجر‌زده اصيل و عرفانی امروز ما ؟..اين موسيقی اصيل به عنوان بازنمودی از يک هويت، درست از وقتی ويولن را از خانواده سازهايش " ديپورت" کرد، از وقتی "شيرين نوازی" را ممنوع اعلام کرد، خود را در يک بن‌بست کامل قرار داد. به صورت يک سرمايه راکد فرهنگی در‌آمد که فقط می‌توان آن را به عنوان يکی از شعائر ملی تحمل کرد.
ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه



 رد اين مقوله بندی ، اين دوگانه پنداری ترجيحی را می توان به صورت يک عادت مزمن روشنفکری در فرهنگ شناسی معاصر پی گرفت. به سائقۀ همين عادت بوده است که کلا مقوله هنر
ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه
popular
حتی به عنوان يک موضوع در تحقيق و مباحث روشنفکری وارد نشده است. اين در حالی است که جمع آوری فولکلور (صورت ديگری از فرهنگ راکد) همواره يکی از دلمشغولی ها و جستارهای روشنفکری را تشکيل می داده است. اين عادت، از يک سو، ريشه در گونه ای تفکر چپ دارد. با تعريفی جامد از قدرت (رابطه ای که فقط از بالا به پايين تعيين و اعمال می شود) و نيز فرهنگ (به عنوان پديده ای صرفا طبقاتی) اين تفکر هنوز که هنوز است مثلا به مختاری شهيد ايراد می گيرد که چرا در تحليل ساختار استبدادی ذهن به مقوله زبان (فرهنگ) پرداخته و به همان رابطه زيربنا و روبنا بسنده نکرده است! از سوی ديگر، بر مبنای همين مقوله بندی ترجيحی، بخش ديگری از روشنفکری، ساختار آکادميک سنتی، کل دستاوردهای مدرن ادبی و هنری را از حيطۀ تحقيق و تدريس و تذوق خود بيرون رانده است. برای اين اساتيد سنتی فرهنگ وجود ندارد مگر آنکه متعلق به گذشته باشد. ما وقتی هستيم که در گذشته باشيم[2]. از نظر استادی حتی اگر يک پای لنگی هم در تجدد ادبی "مدرنيسم" داشته باشد، بهترين شاعر، شاعر مرده است!.. [3] کليدر را هم که می خواند برای گردآوری لغات و اصطلاحات عاميانه می خواند. برای چنين ذهنيتی کار اصلی يک فرهنگ توليد "افتخار" است. فرهنگ و ادب ايران با سابقه هزار و چندين ساله اش چيزی نيست جز يک کارخانه توليد انبوه افتخار. در يک چشم انداز تاريخی می توان گفت که پيش از آنکه هژمونی این یا آن ايدئولوژی به صورت يک گفتمان غالب در فضای فرهنگی ما را از بابت وجهی از هويت خود (هويت مدرن) شرمگين و مقهور کند، اساس اين شرمگينی و مقهوريت را خود به دست خود در گفتمانهای روشنفکری پی ريزی کرده بوديم.
ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه




۴


 جايی نه چندان دور از کتابخانه شهرداری در اصفهان و در همان زمانی که گلشيری خاطرات شازده را در آن کتابخانه مرور مي کرد، يعنی در اواسط دهۀ چهل، يک تاتر قديمی و باسابقه در حال ورشکست شدن بود. داشت آخرين نفس هايش را می کشيد. اوج کار و رونق اين تاتر و يکی دو "تماشاخانه" ديگر در دهه سی بود. اين تاتر و چند سينما را در آن زمانها صدری نامی ساخته بود. يکی از آن مصاديق بورژوازی ملی که برای انباشت سرمايه توليد نمی کرد، بلکه توليد، صرف توليد، برايش خود عشق بود. اين نمونه کامل بورژوازی ملی در گشودن ساحات مدنی جديد در شهر زادگاهش پيش قدم شده بود: ساختن تاتر و سينما. و در اين کار هوش و ذوق نادری هم از خود بروز داده بود: تلفيق باغ و سينما، تلفيق باغ و سالن نمايش تاتر... اين همان تلفيقی بود که آندره مالرو را در يکی از سفرهايش به اصفهان شيفته خود کرد. صدری نام تاترش را نام خود شهر گذاشته بود: تماشاخانه اصفهان. دارو دسته ای از هنرمندان محلی هم جزو ابواب جمعی اين تماشاخانه بودند. گتويی از هنرپيشگان مرد و زن و نوازندگان و خوانندگان که با بچه های قد و نيم قدشان همه با هم و در هم زندگی می کردند. اين گتوی هنری را در بطن جامعه ای به شدت سنتی مالک تاتر مثل يک سيرک شخصی زير پر و بال خود داشت. از آن حمايت مالی و عاطفی می کرد. گوگوش، موضوع اين مقاله، تکه ای از عمر خود را در کودکی در اين گتوی هنری و روی صحنه همين تماشاخانه گذرانده است. او و پدرش در آن دوره گردی های هنری ـــ موزيکالشان، مدتی در همين گتو منزل کرده بودند. در اين گتو يک نفر، فرهمند نامی، همه نمايش ها را کارگردانی می کرد. نمايش نويسی (تاليف و اقتباس) هم کار خود او بود. هر چه رقبا (تماشاخانه های ديگر) بر طنز و هزل در کارشان می افزودند، او همچنان با سر سختی و يکدندگی اصرار بر مضامين جدی داشت. اين بود که در اواسط دهه چهل يکبار تمام رمان بينوايان ويکتورهوگو را در چندين پرده و با مجلل ترين و پرخرج ترين دکور در سالن تابستانی تماشاخانه روی صحنه آورد. درست بعد از خطابه پر طول و تفصيل ژان والژان رو به تماشاچيان، و کف زدنها، پرده فرو می افتاد تا ميان پرده موزيکال شروع شود. ارکستری که هميشه صدای قره نی در آن حرف آخر را می زد، با ضربی شاد و تند شروع به نواختن می کرد. دخترکی پنج شش ساله روی صحنه می آمد. هنرمند خردسال به روايت آگهی سردر تاتر و چراغهای چشمک زن، کودک اعجوبه هنرمند، چراغهای چشمک زن، يک شرلی تمپل ايرانی که می رقصيد و می خواند:
ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه

 من سم ورم تو قوری

 من سم ورم تو قوری...ه


اين هنرمند خردسال، هم به زبان فارسی می خواند، هم به زبان ترکی و حتی به انگليسی. با آرايش و لباسی به شکل پروانه ، با کلاه جاهلی و سبيل چخماقی روی صحنه می آمد؛ هندی می رقصيد؛ با عصا و کت و شلوار چاپلين ادای يک دلقک سيرک را در می آورد و يا مثل رقاصه های عرب همراه با نوای فلوت و ضرب طبلک قر می داد. در ميان پرده ای او را می بينيم که با يک حرکت ماهرانه دست پدر از جا کنده می شود و روی يک صندلی لهستانی نشانده می شود. پدر صندلی را با دخترک از جا بلند می کند و آن را روی يک صندلی ديگر می گذارد و هر دو صندلی را با دخترک سر دست بر‌می‌دارد. لحظه‌ای ديگر فقط يک پايه ازصندلی زيرين است که روی پيشانی ستبر پدر تکيه دارد. دخترک در هوا، روی صندلی بالايی راحت و مطمئن نشسته است. يک دست را با انگشت نشانه باز تکيه گاه گونه خود کرده است. انگار که روی آن صندلی چوبی لهستانی مطمئن ترين جای اين عالم است. همراه با حرکت بی هدف صندلی در هوا شبح دهان باز کرده تماشاچيان را می بيند، شاخه‌ واژگون بيدی را که از نور صحنه روشن شده است و سرو هايی خاموش را سر‌بر‌کشيده‌ در آسمانی زلال نيلی . آنجا، روی بلندترين صندلی، تصويری از جهان بايد برای هميشه در ذهن کوچک دخترک نقش بسته باشد: اينکه جهان فقط يک صحنه نمايش بزرگ است، با چند تک ستاره آن بالاها ...
ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه



۵


تجدد يا مدرنيته اگرچه با ورودش ساختار سنتی جامعه ايران را دچار بحران کرد، اما در همان حال به عنوان يک "فرهنگ" عرصه های تازه ای را چه در هنر و چه در سياست در برابر مردم گشود. هويت يا هويتهای تازه ای را شالوده ريزی کرد. تا پيش از ورود مدرنيته موسيقی ايرانی در خلوت خانه ها و يا در مجالس درباری نواخته و شنيده می شد. به ياد بياوريم که حاملان سنتی اين هنر اغلب از يهوديان بودند (در جوامع شهری) و کولی ها (نجس ها، چلنگر ها در جوامع ايلی) که هردو اقليتی مطرود به شمار می آمدند. از اعيان و اشراف هم اگر کسی ساز می زد مجبور بود ساز را، آلت جرم را، در آستين قبا پنهان کند. با ورود تجدد است که موسيقی به شکل تصنيف به ساحت عمومی راه پيدا کرد (عارف و ترانه های ميهنی، کنسرت های انجمن اخوت) . پديد آمدن اين ساحت عمومی، ساحتی که نه به دربار تعلق داشت و نه به مذهب، اولين ومهمترين دستاورد فرهنگ مدرن در جامعه ايران است. اين ساحت عمومی ساحت آشکارگی است. در همين ساحت عمومی است که زن ابعاد تاکنون ناشناخته ای از انگارۀتن خود را کشف می کند. تن، و بخصوص تن زن می‌رود که از زندان روح، از زندان ارواح، آزاد شود. پسرکان زن نما (روايت ديگری از غلامان اخته در حرمسراها) جای خود را به زنان واقعی آواز خوان و رقصنده می دهند. آنها ديگر زن واقعی اند،شخص اند، هنرپيشه اند، و برای خودشان شناسنامه هنری واقعی دارند.
ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه


از سوی ديگر مدرنيته، عرصه های تلفيق و ترکيب، و به سخن دقيقتر، باب دورگگی
hybridity
را در عرصه فرهنگ جامعه گشود: باغ تماشاخانه ها، باغ سينماهای اصفهان... در اين مورد بخصوص دو معماری، دو فضا با دو کاربرد متفاوت در شب تابستانی شهرستان به يک هماوآيی زيبا رسيده بودند... همين تلفيق، همين هماوآيی زيبا را به صورت هماوآيی يک مضمون با يک قالب در رمان های جمال زاده و هدايت می بينيم. پيدايش و تحول موسيقی پاپ ايرانی را بايد در متن اين دو رگگی فرهنگی باز خوانی کرد. خس و خاشاک های آن به کنار، اما نمونه های جدی اين موسيقی به عنوان نمونه هايی از اين دورگگی فرهنگی می توانند سرمشق هايی برای خلاقيت های کنونی باشند. اصلا اگر راهی برای جهانی شدن موسيقی ايران به تصور در آيد، اگر برون شدی از تصلب و بن بست کنونی برای آن موجود باشد در سطوحی کلی تر و فنی تر از طريق همين دورگگی وتلفيق صوری و مضمونی آن با موسيقی های جهانی است. اين دورگگی فرهنگی اما به معنای "هم نهاد" يا سنتزی از دو عنصر متفاوت (مثلا شرقِی/غربی) نيست. هرگونه سنتزی در اين مقوله فرهنگی يک قلب ماهيت است. دورگگی فرهنگی مجموع دو عنصر را در کنار هم می خواهد. از اين لحاظ، يک ساحت مجموع است، يک ساحت ترجمانی است. در اين ساحت يک عنصر مقهور آن ديگری نمی شود. پس در اين تلفيق و ترکيب عنصر قاهری وجود ندارد. در اين ساحت يک عنصر ترجمان عنصر ديگر می شود و بالعکس. اين رابطه ترجمانی با تقليد تفاوتی اساسی دارد. در تقليد هميشه يک عنصر قاهر است و ديگری مقهور. دورگگی فرهنگی ساحت سومی است که از مجموع دو ساحت متفاوت پديدار می شود. نه این است و نه آن. اين ساحت سوم هرگونه اصالت پيشين را برای اين يا آن عنصر تشکيل دهنده خود نفی می کند، هم در آن حال که هويت يک عنصر را در تفاوت با عنصر ديگر نشان می دهد [4].
ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه


گوگوش را به عنوان يک متن می توان هم در متن آشکارگی زنانگی در دوران استقرار مدرنيته خواند و هم در متن يک دورگگی (موسيقی پاپ) به عنوان يکی از برآيندهای مدرنيته که وجهی از هويت اکنونی ايرانی را در عرصه فرهنگ بازنمايی می‌کند. در موسيقی او يک مضمون (ايرانی) در يک قالب (غربی) با هم به همنوايی رسيده اند. نه کلا موسيقی پاپ را می توان محصولی تقليدی خواند و نه بخصوص موسيقی او را. گوگوش را در متن موسيقی پاپ جهانی بگذاريد. از چه کسی تقليد می کند؟ او خودش است!...اما موسيقی گوگوش به عنوان عرصه ای از بازنمايی هويت زنانه، به عنوان ايفادی از هويت زن مدرن ايرانی متنی پر از تناقض است. به عنوان يک صدا، و در عين آشکارگی، در عين به رسميت شناخته شدن در يک فرهنگ نرينه محور پيوسته مورد سوءاستفاده قرار گرفته است؛ به اشغال در آمده است، مقهور شده است و تداومی را باز‌نمايی می‌کند که به ناگهان گسسته شده است. اين صدا در عرصه خصوصی پيوسته مورد بهره برداری مردان زندگی و در درجه اول پدر به عنوان صاحب و لابد سرمايه گذار طبيعی (در پرورش يک استعداد) بوده است. اين را از گفته های خود گوگوش است که می توان دريافت و شايعاتی که هميشه در اطرافش بر سر زبانها بوده است.
ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه
ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه


اين صدا همچنين، در معرض گونه ای ديگر از سوءاستفاده هم قرار گرفته است: بی ذوقی ترانه سرايان مذکر. درست است که در ترانه های او، زبان شعر از آن زبان رمانتيک و اديبانه رهی و معينی کرمانشاهی فاصله بسيار گرفته و به زبان شعری پسا‌نيمايی، به زبان زنده کوچه و خيابان نزديک شده، اما همين زبان در اغلب موارد (سوای گاهی سطری درخشان) مضامين چس‌ناله ای از نوع ترانه سرايان متقدم را در خود باز توليد کرده است. چه استعاره ها و تشبيه های خنک و دست سوده ای را که سوار بر اين صدای رنگین پر از زندگی نکرده اند. دريغ از يک بيان زنده و واقعی زنانه برای اين صدا...
ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه



6


گوگوش به عنوان يک متن "زيبا" است. متنی از يک زيبايی است... اين زيبايی را بايد در اينجا، به عنوان جمع بندی مطلب، توضيح داد. با اين که هر تعريفی از زيبايی کاری است از محالات، اما شايد بتوان با اين يا آن مفهوم، با سلسله ای از مفاهيم (به تعبير بارت) به دريافتی از زيبايی و لطف اين متن رسيد. اين زيبايی، به عنوان يک صدا، برای بسياری از خوانندگان اين متن شرح يک آرزومندی است. آشکارگی ناگهانی يک هويت مقهور شده، ترس خورده و بربادرفته است در يک ساحت نمادين (در غربت). خواستی و اشتياقی است که می خواهد ازسرگرفته شود. اما به عنوان يک زيبايی زنانه ( و در اينجا دوباره به تصوير گوگوش در متن آگهی برگرديم)، اين متن هميشه برای ما آدمهای هم نسل گوگوش، همه آنها که لنگان لنگان به ميانسالگی رسيده ايم، يادآور تصوير آن دخترک ايده آلی است که زمانی دور در دفترچه های نقاشيمان می کشيديم. يا آن تصوير دخترک ايده آلی است که همه دخترکان هم نسل او برای خود در دفترچه های نقاشيشان می‌کشيدند. اين زيبايی از همان مقوله دفترچه نقاشی و مدادرنگی است. اغوا نمی کند، تحريک نمی کند، شهوی نيست (هيچوقت نبوده است)، خودش را تحميل نمی کند. به سادگی می گويد دوستم بدار، و به وفور دوست داشته شده است.
ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه


___________






ه1 . برای
popular culture
در فارسی معادل جاافتاده‌ای نداريم. فرهنگ مردمی با بار بلاغی خاص کلمه رساننده در اينجا نيست. از اينرو اصطلاح به همان صورت انگليسی آورده شد.ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه

ه2 . اين ادامه همان ذهنيت "شرقشناسانه" است که به گفته رضا براهنی ما را به عنوان يک فرهنگ همواره در گذشته می‌خواهد.ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه


ه3 . مثلا نگاه‌ کنيد به مقاله شفيعی‌کدکنی " شعر جدولی، آسيب شناسی نسل خرد گريز" ( بخارا، مردادو شهريور ۱۳۷۷). در اين مقاله از ميان نام "قله‌های" شعر معاصر فارسی ( نيما، فروغ، اخوان) علنا نام شاملو از قلم افتاده است. هيچ دليلی برای اين از قلم افتادگی نيست مگر زنده بودن شاملو در زمان نوشته‌شدن آن مقاله!..
ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه


ه4 .اين تعريف از دورگگی فرهنگی را از هومی، ک. بها بها
Homi, K. Bhabha
فرهنگ شناس معاصر گرفته‌ام. تبيين فشرده‌ای از نظريه اورا در اين زمينه می‌توانيد در منبع زير پيدا کنيد:
ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه

"The Third Space", in Identity Community, Culture, Difference , J. Homi, K. Bhabha: Rutherford. ed. (London, Lawrence & Wishart,1990).



این نوشته از سایت " دوات " گرفته شده است

_______

Houshang Mahdavi

______________


Merda d'artista,Piero Manzoni
__________________

هوشنگ مهدوی

ه«سندرم » سرقت ادبی




اوّل ؛ مثلاً مقدمه

نمی دانم بودلر اين جمله را گفته يا کسی ديگر ولی فرقی نمی کند، مهم مفهوم جمله است : « کسی که بار اول گونه ی معشوق را به گلبرگ تشبيه کرد شاعر بود ولی کسی که بار دوم چنين تشبيهی را به کار برد احمقی بيش نبود». ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه
شاملو هم يک بار اشاره ای کرد به اين که بعد از شعر معروف فروغ فرخزاد: « دست هايم را در باغچه می کارم \ سبز خواهم شد \ می دانم \ می دانم ...» همه ی شاعران بيل و کلنگ به دست گرفتند و در شعرشان مشغول کشت و کار و باغبانی شدند. ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه
خود شاملو هم که می دانيم هميشه قربانی ی سرقت ادبی بوده و انگار اين سرنوشت همه ی شاعرانی است که سر و گردنی بلندتر از ديگران دارند. در ديار ما ديگر عادی شده شعری بخوانيم و مشابهت هايی بين آن و شعرهايی از سپهری ، اخوان ثالث، شاملو ، فروغ ، آتشی ، حقوقی و اين اواخر شمس لنگرودی ، علی بابا چاهی، کسرا عنقايی ،نازنين نظام شهيدی و نسرين جافری ببينيم . خلاصه، بيماری ی سرقت ادبی و تأثير پذيری بدون ذکر مأخذ در شعر ناسالم ما يکی از آفت های به ظاهر چاره ناپذير است که معلوم نيست چه وقت قرار است دست از سرمان بردارد. امیدوارم روزی بتوانم یادداشت هایم را درباره تاثیراتی که هریک از آن شاعران بر ادبیات معاصر نهاده اند به طور مفصل و جداگانه منتشر کنم چون معتقدم به دلیل دامنه دار بودن مساله نمی شود در یک مقاله به طور درهم با آوردن یکی دو نمونه به همه آن عزیزان اشاره کرد بلکه باید مطابق شیوه ای که در این جا مشاهده می کنیدبرای هر یک مقاله ای مفصل نوشته شود. ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه
ريشه ی اين حرکات را در تنبلی ی ذهنی و کم استعداد بودن شاعرانی بايد جست که اتفاقاً القاب و عناوين گوناگون برای خود در نظر گرفته اند و به کمتر از ملک الشعرا بودن اين ادبيات حقير رضايت نمی دهند. وقتی استعداد نباشد کافی ست کسی دو سطر شعر واقعی بنويسد ، آن وقت همه برای تصاحب آن دو سطر شعر هجوم می برند. ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه

اگر هم کسی نباشد که اعتراضی کند که چه بهتر ، آن دو سطر شعر می شود گوشت قربانی و هرکسی سهمش را می خواهد . ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه
پس ديگر عادت کرده ايم به اين سرقت ها ولی کمتر اتفاق می افتدکه يک شعر – فقط يک شعر – به طور گسترده روی طيفی عظيم از تمام گروه های شعری – حتی گاه مخالف همديگر – تأثير بگذارد و همه بلا استثناء از همان يک شعر تقليد کنند. ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه
خانه ای را در نظر بگيريد که مدام توسط باندهای مختلف در فواصل متوالی سرقت می شود و حالا که تمام اشيای قيمتی اش به تاراج رفته ، ديگر حتی به در و پنجره اش هم رحم نمی کنند ! ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه




دوم ، شرح قضيه

يک روز زمستان ٧٢ است و در انتظار فرا رسيدن نوبتم نشسته ام در اتاق انتظار مطب يک پزشک. از شدت بی کاری برای گذران وقت خم می شوم و از بين مجلات موجود روی ميز چندتايی بر می دارم و بی حوصله ورقشان می زنم. ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه

ه«شفا» نام دومين مجله ای است که ورق می زنم، ارگان انجمن حمايت از بيماران کليوی، مجله ای که مباحث سخت پزشکی را به زبان ساده در اختيار مردم می گذارد. ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه
نا اميد از پيدا کردن يک مطلب قابل توجه نزديک است مجله را کنار بگذارم که می بينم رسيده ام به صفحات شعر ! همين که يک مجله ی پزشکی دارای صفحه ی ادبی باشد به خودی خود عجيب هست ولی وقتی که در ميان شعرها به شاعر نام آشنايی به نام کسرا عنقايی بر می خورم ديگر تعجبم حدی ندارد. از اين شاعر قبلاً يک کتاب خوانده بودم و چند شعر در مجلات جدی ادبی ولی حالا ... ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه
هنوز هم که هنوز است سر در نياورده ام که چرا کسرا عنقايی و چند شاعر ديگر آن شماره ی مجله شفا سر از مجله ای پزشکی در آورده بودند. ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه
آن روز خبر نداشتم شعرمان در آستانه ی شيوع بيماری عجيبی قرار گرفته که فعلا دوازده سال است ادامه دارد . همان بيماری که با اجازه ی شما می خواهم اسمش را بگذارم « سندرم اول ، وسط و آخر شعر !» و همان طور که می دانيم « سندرم » در علم پزشکی به مفهوم « علايم مشخصه ناخوشی » و « مجموع علايم ناخوشی » است . ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه

سندرم ياد شده با چاپ اين شعر کسرا عنقايی پديدار شد و شيوع پيدا کرد:ه

در انتهای این شعر / برف خواهی دید، / می‌توانی موهایت را بر توده‌ای انباشته از آن بگسترانی / می‌توانی / چشم‌های عسلی‌ات را / بر دانه‌های سرگردان آن / بگشایی و بگریی. / می‌توانی كلمات این شعر را / در گوشه‌ای جمع‌كنی / و آدم‌ برفی اندوهگینی بسازی / می‌توانی / اشك‌های برفی‌اش را / جمع‌كنی / و آدم برفی دیگری بسازی… / در انتهای این شعر / چیزی نیست / جز سپیدی مطلقِ كاغذ: / سكوتی برای اندوه / اندوهی برای سكوت، / اما… /اما در آغاز این شعر/ برف می‌بارد. ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه
آن روز که از مطب خارج شدم بلافاصله رفتم سراغ روزنامه فروش محله که آن شماره ی مجله ی شفا را بخرم . روزنامه فروش خدابيامرز که می دانست من مشتری مجلات ادبی هستم تاکيد کرد: « پزشکيه ها»، گفتم « می دانم » و دست دراز کردم که بقيه پولم را بگيرم. ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه
لطفاً خوب به شماره و تاريخ چاپ مجله و بقيه مشخصات دقت کنيد و به خاطر بسپاريد چون آغاز يک بيماری در شعر معاصرمان است:« مجله ی شفا، شماره ی ١۹ ، اسفند ١٣٧٢ ، صفحه ی ۵٣ ». ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه

يک سال و نيم از اين ماجرا گذشت و سر و صدای جايزه ی ادبی « گردون» برخاست. همه انتظار داشتند در بخش شعر يا کلاهی اهری برنده شود يا کسرا عنقايی ولی داوران حافظ موسوی را برگزيدند که باز به ما مربوط نيست و نمی خواهيم عملکرد هيأت داوران را زير سؤال ببريم چون همه می دانيم بخصوص در ايران حساب و کتابی در اين زمينه وجود ندارد و برندگان جوايز با تغيير ترکيب هيأت داوران تغيير می کنند. ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه
ولی شعری به نام « در سطرهای بعدی » از حافظ موسوی در شماره ی ويژه ی جايزه ی «گردون» چاپ شد و بعدتر در کتاب مستقلش « سطرهای پنهانی » مجدداً چاپ شد که جای تأمل دارد.لطفاً بخوانيدش و ببينيد شما را به ياد شعری نمی اندازد: ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه
در سطرهای بعدی اين شعر\ کودکی \ بر پله های سيمانی ظهور می کند \ دويدن خرگوش ها را به خاطر می آورد \ پرواز کوتاه کبک ها را \ باد را به خاطر می آورد \ و رنگ به رنگی زيتون زاران را : \ سبز، سربی، نقره ای \ سبز، سربی، نقره ای \ « ماشين را همين کناره ی جنگل نگه دار \ هوای بعد از باران \ خوردن دارد ! » \ ( کودک هنوز ظهور نکرده است \ اين ريسمان رنگارنگ \ چه بی هنگام \ از آسمان فرود آمده است! ) \ دست هايش هنوز خيس است \ درخت های گردو را \ در يک روز بارانی \ به خاطر می آورد \ با چند گردوی ناچيده \ بر شاخه های دور... \ در سطرهای قبلی اين شعر \ کودکی \ بر پله های سيمانی نشسته است \ که نگرانی چشم هايش را نمی فهمد \ اسب را می آورند \ مردی را بر اسب می نشانند\ - اين ها را کودک می بيند -\ در صبحی زرد \ - اين را مرد می بيند - \ بر پله های سيمانی نشسته است \ صبح زرد تمام می شود \ اسب را – بی مرد – بر می گردانند \ و نگرانی چشم ها فهميده می شود \ گردوی ناچيده از درخت می افتد \ در سطرهای بعدی اين شعر \ کودکی به کوچه می آيد \ ( معلوم می شود که سطر « صبح زرد تمام می شود» درست نبوده ) \ و اسب بی سوار \ در کوچه شيهه می کشد و \ يال \ از غبار می تکاند و \ در باد \ می دود \ کودک \ از اسب بی سوار \ می گريزد \و بازی ناتمام را \ در ميخانه ها و خيابان ها \ دنبال می کند \ در سطرهای بعدی اين شعر \ خيابان شلوغ می شود \ و کودکی که از اسب و کوچه آمده بود \ صندلی ها را واژگون می کند \ ميخانه را به آتش می کشد \ ( معلوم می شود که سطر « دست هايش هنوز خيس است » درست نبوده )\ بر پله های سيمانی نشسته است \ و دست هايش هنوز شعله ور است \ ديوارها را به خاطر می آورد \ با واژه های پرخاشجو \ که بر آن شعله می کشند \ ماشين را همين کنار جاده نگه دار \ نوشابه خنک \ در اين هوای گرم می چسبد ! \ از پله ها فرود می آيد \ در سطرهای قبلی اين شعر \ بر شاخه های دور \ هنوز چند گردوی ناچيده \ مانده است \ و کودکی که گفته بودم \ هنوز \ نيامده است. * ١ ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه
باز هم کاری به ارزش اين شعر نداريم . يعنی نمی خواهيم بين شعر اصل ( يعنی شعر کسرا عنقايی ) و شعر بدل ( يعنی شعر حافظ موسوی ) مقايسه ای کنيم. کاری هم نداريم به اشتباهات فاحشی چون « يال از غبار می تکاند »( مگر نه اين است که معمولاً غبار از يال می تکانند؟! البته « موسوی » می تواند ادعای « آشنايی زدايی » کند که در طول دو – سه دهه ی اخير تبديل به بهانه ی خوبی شده برای برخی از شاعران « محترم » !) فقط لازم می دانم ياد آوری کنم که حافظ موسوی در پايان شعرش تاريخ « بهمن ٧٣ » را قيد کرده يعنی دستکم يک سال بعد از چاپ شعر کسرا عنقايی در مجله ی شفا ! پس بديهی است که شعر عنقايی را خوانده و نتيجه ی تأثيرپذيری هم که به وضوح ديده می شود ! ولی حافظ موسوی هيچ وقت در هيچ موقعيتی اشاره ای به تأثيراتی که از شعر کسرا عنقايی گرفته نمی کند ! فقط يک بار در مجله ی گردون ( سال ششم ، شماره ی۵١ ، مهرماه ١٣٧۴، صفحه ی ٣۹) ضمن آن که کسرا عنقايی را شايسته ی واقعی دريافت جايزه ی گردون می داند اضافه می کند: « من هميشه به خودم و دوستان جوانترم توصيه کرده ام که جديت و پشتکار حرفه ای را از کسرا عنقايی بياموزم و بياموزند». ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه
همين! ولی موسوی که خوب می داند کجا بايد فروتن باشد و کجا بايد شواهد و مدارک را پنهان کند بی انصافی را به جايی می رساند که در مصاحبه با روزنامه ی «شرق » ضمن تلاش در فراموش کردن تأثير عميقش از شعر کسرا عنقايی می کوشد ماهرانه وانمود کند که اگر هم تأثيری گرفته ، نه از عنقايی بلکه از « تکنيک های روايت در رمان نو و رمان های پست مدرن » بوده است! در اين جمله اش دقت کنيد: « تکنيک های روايت در رمان نو و رمان های پست مدرن برای من جذاب بود و سعی می کردم معادل های شعری آنها را پيدا کنم. نتيجه آن شد که من در همان کتاب های شعر اول و دوم سعی کردم شکل های روايی جديدی را برای خودم تجربه کنم. برخی از اين تجربه هادر شعر « سطرهای بعدی » بنا به تأييد برخی دوستان و منتقدان تجربه موفقی بود ....» * ٢ ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه
اين جمله يعنی : « من اصلاً شعر کسرا عنقايی را نخوانده ام» ! حالا قضاوت با شما که اين ادعای حافظ موسوی را بپذيريد يا نپذيريد. ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه

سوم ؛ شيوع سندرم

کاش ماجرای تأثير پذيری از همان يک شعر کسرا عنقايی به همين جا ختم می شد ولی متأسفانه اين کار باز توسط ديگران ادامه يافت ! حيف که سال های اوليه ی پس از چاپ شعر عنقايی به فکر نوشتن اين مقاله نيافتادم وگرنه حالا به جای اين مقاله ی کوتاه بايد حد اقل چهار – پنج صفحه فقط پی نوشت و مرجع می آوردم. ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه
در طول دو سال اول بعد از چاپ شعر عنقايی کافی بود مجله يا مجموعه ی شعری را باز کنيد تا بدون ترديد شعرهايی را ببينيد که در اول ، وسط و آخر سطرهای شان اتفاقی می افتاد. ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه
من فقط از دو سال پيش به اين سو – آن هم نه به طور مداوم و پی گير – به فکر جمع آوری شواهد اين تأثير پذيری همگانی افتادم که نتيجه اش از اين قرار است: يکی از راه های شناسايی تأثير عنقايی بر شاعران ديگر پيدا کردن ساختار مدوّری است که خواننده را وادار می کند برای درک بهتر متن چند بار به نقاط عطف شعر مراجعه کند و در واقع برای اولين بار از طريق همين شعر موفق عنقايی است که می بينيم خواننده در سرايش شعر با شاعر شريک می شود و اين همان موضوعی است که مدت ها پس از عنقايی توسط شاعران دهه ی هفتاد دنبال شد و همه غير از خود عنقايی مدعی ابداع آن شدند ! ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه
يکی ديگر از عواملی که به ما کمک می کند بتوانيم رد پای اين شعر را در آثار مقلدان پيدا کنيم توجه دقيق تر مقلدان به مبحث «ساختار» و نقش آن در ارائه ی بهتر معناست که البته سابقه ی اين بحث به سال ها پيش از دوره ی ما مربوط می شود ولی در اين يک شعر عنقايی ست که به طور جدی می توانيم ظهور عينی آن مبحث را در يک اثر ملاحظه کنيم. ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه
حالا شما به نتيجه ی اين تلاش نه چندان دقيق نظری بيافکنيد و قضاوت کنيد چقدر از يک شعر ساده تأثير گرفته شده است: ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه

آزيتا حقيقی جو:ه

قطاری که قرار بود از پنجره ات بگذرد \ پنچر کرده است \ و يکی دو سطر پايين تر \ رؤيايی است که توی هيچ عکسی \ کنارت ظاهر نمی شود \ رؤيايی که تنها برای نيامدن رفته است \ اگر قرار است \ تو خواننده ی اين شعر نباشی \ وقتی سری به ديوار می خورد \ فقط مشتی ستاره \ بالا می رود. * ٣ ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه
ايرج ضيايی ( جالب است که بدانيد عنوان اين شعر هست :« شعری که مرا می ترساند»، و البته که بايد ترسيد. مگر می شود ناخنک به شعر کسی زد ،از مأخذ هم اسمی نبرد و نترسيد؟ ) : ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه
آن قدر برف در اين شعر باريد \ که همه نشانه ها و راهها را گم کردم \ حتی آن سنگ آسمانی را که قرار است بيفتد \ و جايش را خالی گذاشته ام ... * ۴ ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه

هومن عزيزی:ه

ه« چه رد پای عجيبی کنار اين ديوار به روی حاشيه ی برف ها به جا مانده ! » \ديالوگی که شنيديد حرف يک زن بود که رفت و گم شد و تنها از او صدا مانده \ و شهر زنگ زده در سکوت و تاريکی و مردمی که فقط سايه های لرزانند \ و تو شاعری و گم شده در اين رؤيا در اين هزار تو که در فضا رها مانده \ و پيش روی تو ارواح چند ماشينند که مثل سايه ی چند آرزوی برگشتن \ به سوی هيچ روانند و اين مسافر شب درست مثل شبح روی جاده جا مانده \ و زن که پشت همان پنجره – که تو نشستی – هميشه منتظر چشم های آبی توست \ و تو که گم شده ای شعر تو – همين شعرت – درست مثل همين هرج و مرج وامانده \ و زن به فکر تو بود و به خويشتن می گفت : چرا نيامده ؟ پس کو؟ چرا نيامده ؟ پس ...\ و فکر می کند او عاشق زنی ديگر، درست مثل خودش ... نه فقط « چرا »مانده تو \ از زبان زن پشت پنجره گفتی – که خيره بود به اين شهر در فراموشی - \ « تو هيچ فکر نکردی که مرد تو امشب در اين هوای پر از مرگ مرده يا مانده ؟ » \ تو چند لحظه بعد از سپيده می گويی: و نور از افق شهر رو به تو جاری است \ ولی سپيده ی تو پشت سطرهای غزل درست پشت همين تکه جمله ها مانده\ و زن که پشت همان پنجره – که تاريک است – هنوز منتظر سطر آخر شعرست\ تو هم که رفته ای و دور می زنی و فقط به روی برف از تو چند رد پا مانده.\و سطر آخر اين شعر يک دروغ. همين. زن و تو مثل دو دل ... نه بيا دروغ نگو \ تو رفته ای و زن از ابتدای اين دنيا ، کنار پنجره ای رو به انتها مانده... * ۵ ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه


وحيد پور زارع :ه

دل داده ام به انتهای اين شعر، \ که در خيابان به دنبالم می دويد \به ويترين کتابفروشی های انقلاب \ که چشم مرا می فروشد ، \ و ساعت بزرگ ميدان \ که هميشه مرا جلو می رود \ به گيشه ی سينماهای عصر، \ تلفن عمومی \ و صدای سکه ها در جيب \ من به هر آنچه که امروز ديده ام \ عاشقم !...\ در ابتدای اين شعر ، پسری ايستاده ، با پاهای ناقص،\ با تيرکمانی در دست\ و رويای شکستن کلمات \و دختری که دو کوچه پايين تر \ ميان سطرها لی لی بازی می کند \ تو پشت يکی از همين تصويرها قايم شده ای \ به قايم شدنت ميان شعرهايم دل داده ام\ اتوبوسی که در اين شعر سوار شده ام \ انگار به انتها رسيده است \ شايد باور نکنی ، من \ به آخر خط هم دل داده ام * ۶ ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه


منصور خاکسار :ه

افق ابری را \ به تصادف \ آنهم \ از دورنما يافتم \ زلال تر از مصرع نخست شعر \ و پسا پشت آن \ ندانستم \ تا کجا رفتم ... *٧ ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه

مجتبی پور محسن :ه

اين دو سطری طوری خودشان را گرفته اند زير چتر\ که فاعل حرام شد انگشتی که روی آيفون گير کرد يعنی دستگير کرد \ شاملو ديشب خواب ديد \ من به دنيا آمده ام \ سه بار هورا بکشيد \ تو آنطرف تو هم آنطرف \ برای شرکت ملی گاز صلوات می فرستی ؟ خانه ای خريده ام همه ش رختخواب \ به جای من رختخواب شير آب رختخواب \ تو ، رختخواب يعنی نخواب\ آقای ايکس وضعيت اقتصادی اين شعر را چگونه پيش بينی می کنيد ؟ من به طور کلی از g بيشتر از y خوشم می آيد\ آنقدر روی نگاهت دست دست کردم \ که جی! جی ! مثل جهان تمام شد \ اين شعر يک روز با اُمبرتو اکو می گذراند روز ديگر با پرويز جگرکی تا ... \ از پشت ساعت صداهايی از خودمان در می آوريم که \ با انگشت بالايی روی آيفون پايينی \ سر کار بمانيد در عصر بيکاری \ از من بُگ ...تا... به کجا ... که طعم miss nancy می داد از پشت تلفن \ اُمبرتو اکوی عزيز \ قلبم دارد پياده روی می کند \ توی اين شهر ِ اينقدر چاله ! چاره ای پيدا نمی شود \ هرمنوتيک يعنی تأويلهای چند گانه ی \ اين سطر را صدايتان بلرزد \ يعنی بوی اُدکلن ات زودتر از تو از اين همه پله بالا می آيد\ دلم می خواهد اين سطر را با عزيزم تمام کنم امشب را با تو عزيزم \ من زودتر از اين سطر \ خر می شوم \ اُمبرتو اکوی عزيز ! * ٨ ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه


شاهين کوهساری :ه

همکار محترم سرکار خانم / جناب آقای ........\ راجع به شعر بالا \ بيانيه \ بفرماييد \ کف \ بزنند\ زير گوش ما \ خط دوم را تشويق می کنيد وقت خط هفتم تا\ [ خط پنجم شعری ديگر را بنويسد \ [ به جا دو خط از شعر بالا حذف \ [ و سه خط اضافه به شعر زير \ پيشنهاده ای که ( نه ) داده ای \ نخواسته گفته ام \ مثل خوابی که بين چند خواب ديگر\ خطی از شعری زبان زدم \ که از دهان در می رود زبان \ باز می کند زنی \ که آه .... دارد \ خوانده می شود سپيدی های من . * ۹ ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه


محمد حسين عابدی:ه

بر سطرهای باد که می روی \ تنها يک صدا از سطرهای سيمانی مانده است \ تنها يک نفس که فرمان می دهد\ \ بر باد که می روی \ از ميان سطور اين خوابيدار ... * ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه
١۰

... تو فقط عاشق شده ای \ و ميان سطرهای باد خوابيده ای* ١١ ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه
آن سوی شعر \ با پای برهنه ايستاده ای و \ دست تکان می دهی \ با ماشين شکسته ام \ اين سوی شعر نشسته ام \ ديگر توان گذشتن از اين سطرها را \ ندارم \تلخ است \ تن به تنهايی سپردن تلخ است* ١٢ ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه



رزا جمالی :ه

ولم کرد در سطر اول شبيه نقطه \ پرسيدم : وقتی سقوط می کنی از هيچ \ اضافه می کند به \ پنجره ای برشته \ زيادی رگهايت \ انگشتان امتدادم \ لکه ای قرمز از من پرسيد : \ مدام ارجاع می شوم \ ارجاع می شوم \ به سطر اول بعد از است \ جا می افتم توسط ويرگول*١٣ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه

از اين همه به خوابی که محتاجتر از من يا خس خس می کنم شبيه ديگری \ يا تجاوز می کند از آخرين سطرم*١۴ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه

با دلشوره از چفت شدن بندهای اين سطر ناتمام دلتنگم \ چطور بياويزم به حروف آخرش ؟ *١۵ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه


مسعود احمدی :ه

... ای کاش \ به واقع چهل ساله بودی و در کنار من \ تا سطرهای بعدی نه از اشياء خالی باشند نه از باران \ و نه از سکوتی که با صدهزار سطر هم تأويل نمی شود *١۶ ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه




حالا می رسيم به علی عبدالرضايی که به دفعات متوالی از اين شعر تأثير گرفته است و دامنه ی اين تأثير پذيری حتی هنوز پس از دوازده سال در کارهای جديدش هم ديده می شود . البته ماجرای سرقت های ادبی علی عبدالرضايی از آرامش دوستدار ، حسين فاضلی،( نانام) و بهزاد کشميری پور توسط بهنام باوند پور در مقاله ای تحت عنوان «بازتاب انهدوانا در ايران يا ماجرای سرقت فکر در ملاءِ عام » * ١۷برملا شد و با تأخيری يک ساله يار غار عبدالرضايی يعنی مهرداد فلاح در پاسخ به آن آبرو ريزی در گفت و گويی با هادی محيط گفت : « همه می دانيم که عبدالرضايی آنقدر شعر دارد که اگر چند سطری را هم از با ناخنک زدن به کار اين و آن ساخته باشد به جايی بر نمی خورد » * ١٨ ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه


يعنی سرقت ادبی ( يا حتی با يک درجه تخفيف : « تأثير پذيری » ) از نظر مهرداد فلاح و علی عبدالرضايی هيچ عيبی ندارد و از نظر آنها « به جايی بر نمی خورد» ولی سرقت ادبی – آن هم نه يک بار ، بلکه چند بار و فقط از يک شعر – کاری است که فقط از عبدالرضايی بر می آيد و بس. البته فراموش نکنيم که عبدالرضايی هميشه از هر شاعری که بلندقدتر از خودش بوده و استعدادی داشته تأثير پذيرفته و به روی مبارک هم که نياورده هيچ ، تازه به او فحش هم داده ! از طرفی هميشه هم ادعا کرده که بر ديگران تأثير گذاشته است ! ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه


پس حالا که «به جايی بر نمی خورد » اين نمونه ها را هم ببينيد که از کارهای مختلف علی عبدالرضايی نقل می کنم. ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه

علی عبدالرضايی :ه

فقط بگوييد در انتهای اين شعر گريه کنم \ يا روی سطر اول گيتار بزنم؟ \ اين حرف ها برف نيست \ به کسی نزنيد * ١۹ ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه


باور کنيد \ که سطر آخر هيچ شعری \ به زندگی اين قدر معنی نمی دهد که اين بازی\ مرا از آن بازی معاف کنيد آقايان ! \ به سطر بعدی \ به نام ديگری برسانيد \ شما که شاعر نمی خواهيد \ بنويسيد \ « چرا توقف کنم ؟ » \ پنجره هم ديوارهای اين خانه را ترک کرد \ از همين سطری که می تواند روی سياه بماند \ آخر چه می دانيد ؟ راستی \ شما هم می توانيد \ با خوانندگان بعدی بخوانيد \ بنويسيد ! * ۲٠ ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه

در انتهای اين شعر \ يک نقطه بگذاريد \ بعد هم بنويسيد \ خودش را کشت \ روی همين کلماتی که از اشک به دنيا آمد \ گريه کنيد * ۲۱ ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه

خواننده خیلی کُرکُری تهِ سطرهایت خواند جاماند! \ جای تو چندین هزار راننده تا ته راند تهرانید! \ دارید همه این شعر را می خوانید؟ هه! *۲۲ ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه

هراسی به خود خودی به خانه راه ندادن \ سطرهای شعر ِ دیشب را تمیز کردن * ۲۳ ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه

اين اشخاص هم به طور حاشيه ای در شعرشان گوشه ی چشمی به آن شعر عنقايی داشته اند: ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه



رضا براهنی :ه

بتنم تَننانم خود را در تو و تو را تننامَم از با در بی \ كه‌ی موصولی باشم و كه يانم خود را كه \كه‌ی اول باشم يا آخر اما كه‌ی موصولی را تنها به كه يانم \ بروم از خود وقتی برگردم ديگر خود نشوم شكل كه شوم \توی اول با تو توی آخر با من \ بزبانم رازم را با تو بزبانم كه زبانيدن كه \ و كلاهم را از سر بردارم وَ كه را بر سر بگذارم \ و چنان بيخود بشوم از خود كه شوم كه شوم كه شوم \ وَ دوباره برگردم سر سطر اول بتنم تننانم خود را در تو \وَ \ نروم * ۲۴ ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه



رضا خواجات : ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه هه هه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه

فرض اول این است \ که بعد از خواندن این شعر \ می‌میرم از عسلی بر گونه‌های کسی ... * ۲۵ ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه


محمدحسين عابدی :ه

مى خواهم دوباره كمى گريه روى كاغذ بياورم اين رد را بگير و بيا \ مدتى است فراموش كرده ايم تا برسى به رگبار و بيضايى \ اشك تنها پرنده اى بود كه همراه حوا و آدم تا برسى به شاملو و آيدا \ سطر به سطر و آرام از گونه هايى... لغزيد آينه اى كه هم شاملو هم بيضايى \ باور كنيد تو را در آنجا ديدند \ اين همه سطر آمده ام تا اينجا كه بشوى جوانى هاى پروانه معصومى \ مى خواهم كمى گريه شوم و دلم را ببرى تا معلم شوم در محله اى كه \ لات ترين آدم هاش \ عاشق ترين هستند ... * ۲۶ ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه

اما نکته ی دردبارتر اين است که حتی خود کسرا عنقايی هم دوازده سال ( يا بيشتر ؟) پس از سرودن آن شعر تأثير گذار همچنان از سکر بيرون نيامده و از روی دست خودش باز می نويسد: ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه


کلمات را در خواب ديدن\ عبور از پرچين سايه ها. \ از ميان کلمات \ نگاه تو را دنبال کردن \ هنگامی که به سطرهای اين شعر خيره شده ای \ و زمان \ از ما دو تن \ يکسان گذر می کند \ و ما پوست يکديگر \ در پوست هم لمس می شويم. \ بر زمين خم شدن \ مشتی از تاريخ برداشتن \ خيره شدن به ماه پر وسوسه صبح \ که به قطره ای شير \ بر نوک سينه زنی می ماند. \ اين لحظه را به خاطر سپردن \ هنگامی که تمام تاريخ \ از ميان انگشتانت بر زمين می ريزد \ و تو در می يابی \ لحظه از تو نگريخته است \ اما تو از لحظه گذر کرده ای \ تا کلماتی را در خواب ملاقات کنی \ که هيچ معنايی در فرهنگ لغات ندارند... \ دستت را از جلد اين کتاب دور کن \ بگذار کتاب بسته شود. \ پايان اين شعر \ نسيمی ست \ که اين لحظه از گونه تو گذر می کند. * ۲۷ ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه
کاری به استعداد و خلاقيت عنقايی ندارم ، و اتفاقاً فکر می کنم درست به همين دليل که شاعر با استعدادی است نبايد به تکرار آن شعر خود بپردازد. واقعاً بس نيست اين همه « اول ، وسط و آخر شعر » ؟ ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه


و ... خلاص

کسرا عنقايی تأثيرات ديگری نيز بر ادبيات ايران گذاشته که فرصت و مجال ديگری می خواهد بررسی شان. فقط گذرا اشاره کنم که رضا براهنی در رمان اخيرش « آزاده خانم و نويسنده اش » متأسفانه تحت تأثير يکی از ضعيف ترين داستان های عنقايی در کتاب « تنديس مه » است ( بايد اعتراف کنم که ميا نه ی چندان خوشی با داستان های عنقايی ندارم) . در داستان عنقايی که تحت عنوان « آخرين سمفونی »*۲٨ به چاپ رسيده صحنه ای توصيف می شود که موسيقی دان برای نوشتن نُت ها به دنبال قلم می گردد ولی پيدا نمی کند. سرانجام نويسنده ی داستان ( يعنی کسرا عنقايی ) دلش برای شخصيت داستانش می سوزد و وارد فضای داستان خودش می شود تا قلم خودش را به شخصيت داستانش بدهد! همين حرکت خنک کسرا عنقايی در براهنی تأثير گذاشته و در رمان « آزاده خانم و نويسنده اش » می بينيم که آزاده خانم با نويسنده اش وارد گفت و گو می شود و از او می خواهد که از مکانی خالی عکس بگيرد... اين رو در رويی شخصيت کتاب با نويسنده در چند جای ديگر رمان اخير براهنی رخ می دهد که طبيعتاً يادآور داستان عنقايی است. ناگفته نگذارم که داستان عنقايی سال ١٣٧۶به چاپ رسيده و رمان براهنی اخيرا با فاصله ای هشت – نه ساله پس از آن چاپ شده است. ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه ه ه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه
محمد حقوقی هم اخيراً ، يعنی از سال ١٣٨٢ تا کنون اين جا و آن جا *۲۹ دست به چاپ آثاری زده که گويا قرار است تحت عنوان « سطح های شعر بر سطرهای نثر » منتشر شوند . با نگاهی به اين آثار متوجه شباهت غير قابل انکارشان با « شعر – نثر » های کسرا عنقايی می شويم که اولين بار در سال ١٣٧٧ چنين پيشنهادی را در چند سلسله مقاله مطرح کرد *۳٠ و تلفيقی از شعر و نثر به دست داد برای رسيدن به يک سبک ادبی متفاوت. ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه

در همین زمینۀ « آمیزش هنرها » ( که عنوان مقاله ای از عنقایی است )علاقه مندانی که حوصله تدقیق بیشتر دارند بد نیست نگاهی بیاندازند به کارهایی که بهزاد خواجات در سایت های ادبی ارایه کرده و تلفیق هایی ساخته از شعر و فیلم نامه. ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه

گذشته از همه این ها با مروری به تاریخ چاپ مجموعه شعرهای سال های اخیر در می یابیم پس از چاپ کتاب « سرود پایان قرن » کسرا عنقایی به شش زبان در سال ١٣٧۹بود که انبوه شاعران کوشیدند کتاب های دو یا چند زبانه منتشر کنند که البته این یک مورد – از حق نگذریم – از آن دست تقلید های خوب است و ممکن است روزی به معرفی صحیح ادبیات ایران بیانجامد. ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه

* * * * *

نوشتن اين مقاله و جمع آوری همين چند سند و منبع وقت زيادی از من گرفت اما چه باک اگر شاعران و نويسندگان محترم به خود آيند و با توسل به قدرت خلاقه ی خود ( نه ديگران ) بسرايند و بنويسند. ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ه ه ه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه


فکر می کنم که اگر ديگران هم به باز کردن مشت شاعران و نويسندگان « تأثير پذير » بپردازند گام های محکم تری در فردای ادبيات ايران برداشته شود. ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه



_ _


پی نوشت ها :ه



١- حافظ موسوی ، سطرهای پنهانی ، چاپ اول ، انتشارات سالی ، تهران ، بهار ١٣٧٨، ص ص ٧ تا١١ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه
٢- گفت و گو با حافظ موسوی ، پيوند شاعر با مردم ، روزنامه ی شرق ، شماره ی ٢٨۵، چهارشنبه ١٨ شهريور١٣٨٣ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه
٣- آزيتا حقيقی جو ، من از اولش اشتباه بودم، چاپ اول ، انتشارات آرويج ، تهران ، ١٣٨٢، ص ص ٢٨ و ٢۹ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه
۴- ايرج ضيايی ، شعری که مرا می ترساند، ماهنامه ی دريچه ، شماره ی دوم ، دوره ی جديد، سال اول ، آذر.دی.بهمن١٣٧۹،ص ۵۰ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه
۵- هومن عزيزی ، غزل رد پا و حيرت و ترديد، ماهنامه ی کلک، شماره ی اول دوره ی جديد، شماره ی پی در پی ١٢١، بهمن ١٣٧۹، ص ص ۴٧و ۴٨ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه
۶- وحيد پور زارع ، يک دل ، يک شاعر ، هزار معشوقه، ماهنامه ی کلک ، شماره ی دوم ، دوره ی جديد، شماره ی پی در پی ١٢٢، اسفند١٣٧۹ ، ص ۶۹ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه
٧- منصور خاکسار، زلال تر از مصرع نخست شعر، مجله ی آفتاب، چاپ نروژ ، شماره ی ۵۰، آبان ١٣٨۰، ص ١١ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه
٨- مجتبی پور محسن ، مرضيه ، ماهنامه ی پيام شمال ، ( ويژه ی شعر و داستان ٢ ) شماره ی ١۹ و ٢۰، خرداد و تير١٣٨۰، ص ٢٨ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه
۹- شاهين کوهساری ، دست می دهم پا می کشم، همان ، ص ۵۴ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه
١۰- محمد حسين عابدی، شعر شماره ی١. عنوان ؟، ماهنامه ی کلک ، شماره ی١٨- ١۴ ، دوره ی جديد، شماره ی پی در پی ١١٢- ١۰٨، فروردين ١٣٧۹ ، ص ١۰٢ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه
١١- همان ، ص ١۰٣ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه
١٢- محمد حسين عابدی ، شعر شماره ی٣. عنوان ؟، ماهنامه ی کلک ، شماره ی١٨- ١۴ ، دوره ی جديد، شماره ی پی در پی ١١٢- ١۰٨، فروردين ١٣٧۹ ، ص ١۰۴ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه
١٣- رزا جمالی ، سايه ، سايت اينترنتی مجله ی شعره ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه
١۴- رزا جمالی ، تورم ، سايت اينترنتی مجله ی شعره ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه
١۵- رزا جمالی ، نقطه. بی نقطه اين سطر مضطرب است که چرا تمام نمی شود؟ ، سايت اينترنتی مجله ی شعره ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه
١۶- مسعود احمدی ، دست ِ تنها ، سه دهه شاعران حرفه ای، گردآورنده : علی باباچاهی ، چاپ اول، انتشارات ويستار، ١٣٨۱ ، ص ۱٨۲ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه
۱۷- بهنام باوند پور ، بازتاب انهدوانا در ايران يا ماجرای سرقت فکر در ملاءِ عام ، ماهنامه ی نگاه نو ، شماره ی ١۴ ، پی در پی ۵٨ ، مرداد ١٣٨٢ ، ص ص ٧٢ تا ٧٧ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه
۱٨- مهرداد فلاح ، بخشی از گفت و گوی هادی محيط با مهرداد فلاح ، سايت اينترنتی ی مجله ی شعره ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه
۱۹- علی عبدالرضايی ، اين گربه ی عزيز ،( پيام گير ) ، چاپ اول ، انتشارات نارنج ، تهران ، ١٣٧٧ ، ص ١٢ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه
۲٠- همان ،(چرا توقف کنم؟) ، ص ۶٨ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه
۲١- همان ، (مراسم) ، ص ٧٢ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه
ه۲۲- علی عبدالرضايی ، پناهنده ، سايت اينترنتی ی مجله ی شعر

ه۲۳- علی عبدالرضايی ، يعنی چی ؟ ، سايت اينترنتی ی مجله ی شعر

۲۴- رضا براهنی ، کـُلاه و کِه ،سايت اينترنتی ی مجله ی شعره ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه
۲۵- رضا خواجات ، فرض ، سايت اينترنتی ی مجله ی شعره ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه
۲۶- محمد حسين عابدی، کمی گريه شوم، روزنامه ی شرق ، شماره ی ۵۴١، پنجشنبه ، ١٣ مرداد ١٣٨۴ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه
۲۷- کسرا عنقايی ، دو شعر از کسرا عنقايی( شعر شماره ی١. عنوان ؟)،مجله ی آفتاب ، چاپ نروژ ، شماره ی ۵۴ ،تير ١٣٨١،ص ۵۰ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه
۲٨- کسرا عنقايی ، تنديس مه ( داستان « آخرين سمفونی » )، چاپ اول ، انتشارات نويد شيراز ،١٣٧۶ ، ص ص ٧۰و٧١ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه
۲۹- آخرين نمونه ی اين آثار حقوقی را می توانيد در اين منبع بيابيد: محمد حقوقی ، دو شعر از مجموعه ی چاپ نشده ی « سطح های شعر بر سطرهای نثر » ، فصلنامه ی پاپريک ، شماره ی صفر ، پاييز ١٣٨۴ ، ص ۴۹ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه
۳٠- اولين باری که عنقايی چنين مبحثی را مطرح ساخت در اين منبع بود : « سه شعر- نثر از کسرا عنقايی (به علاوه ی مقدمه ای کوتاه در شناساندن شعر- نثر)»، عصر پنجشنبه، ش١( سال اول ، ١۶مهرماه ١٣٧٧) ص ۹ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه هه ه ه ه ه ه هه هه هه ههه هه ه هه هه ههه هه هه ه ه هه هه ه هه هه هه ه هه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ه ههه



این نوشته از سایت " دوات " گرفته شده است
_____________